ایران ناز: در مقاله قبل با انواع سونا ، فواید و مدت زمان استفاده از آن آشنا شدیم حال به نکته های بهداشتی راجع به سونا و هشدارها و استفاده آن برای ورزشکاران آشنا می شویم. آیا می دانستید حدود 170 نوع باکتری در سونا های خشک و بخار شناسایی شده اند ……

*رعایت برخی از نکته های بهداشتی در سونا

سونای عمومی مکانی اجتماعی و محلی برای تمدد اعصاب و کسب آرامش روحی و روانی است که مانند هر نهاد عمومی دیگری آداب خاص خود را دارد و افراد موظف به رعایت آن هستند.

تجدید قوای روحی و روانی با رعایت کامل سکوت همواره با نرمش در رفتار و گفتار و کردار است که حاصل می شود.بلند صحبت کردن، ایجاد سروصدا در سونای عمومی جایز نیست زیرا باعث بر هم زدن تمرکز دیگران می شود. همانگونه که گفته شد سونا محلی است برای استراحت و افزایش توان روحی و روانی چس سکوت لازمه محیط سونا است.

از کارهای غیر بهداشتی و اشتباه در سونا عرق گیری است. جمع آوری عرق بدن با دست یکی از کارهای غیر بهداشتی می باشد که باعث آلودگی محیط سونا و ایجاد بوی عرق در سونا می شود. باید اجازه داد که عرق بدن سرازیر شده و روی حوله ای که شخص روی آن نشسته بریزد. این کار هم از آلوده شدن محیط جلو گیری می کند و هم به علت آن که روزنه های پوست در سونا باز است عرق گیری با دست باعث ورود میکروب به پوست می شود بنابراین از آلودگی پوستی هم جلوگیری می شود.

برای رعایت کامل بهداشت سونا هر فرد باید حوله ای اغلب مستطیل شکل و بلند با خود داشته باشد تا آن را در سونا به شکل عمودی و به ترتیبی که حتی پاها نیز در سکوی پایین روی حوله قرار گیرند پهن کند و بنشیند. این حوله قطره های درشت عرق را که از روی بدن سرازیر می شود به خود جذب می کند. عدم استفاده از حوله باعث ریزش عرق بدن روی سکو و انتشار بوی نا مطبوع در هوای اتاق سونا شده و هم چنین باعث انتقال بیماری از فردی به فرد دیگر می شود.

پیش از ورود به سونا شست و شوی بدن با آب گرم و صابون باعث تعریق بهتر پوست می شود.

استفاده از حوضچه آب سرد باید نفر به نفر باشد و تا زمانی که نفر قبلی از حوضچه خارج نشده نفر بعدی نباید وارد آن شود. طبق قوانین بین المللی تا زمانی که نفر قبلی از آب خارج نشده نفر بعدی اجازه ورود به آب را ندارد زیرا هنگام خروج از گرمخانه سونا ضربان قلب از 75 به 120 و تنفس از 12 به 28 بار در دقیقه می رسد که پیامد موقت آن دگرگونی هایی در دید چشم و التهاب و عطش به آب سرد است و در این شرایط احتمال لغزش و افتادن زیاد است.

نکته بعدی طرز ورود به آب حوضچه است که با ید با رعایت کامل آرامش و احتیاط و بدون ایجاد سر و صدا انجام شود. شیرجه زدن در حوضچه یا پریدن در آب شمار اعمال اشتباهی است که باعث ایجاد آسیب برای خود ودیگران می باشد.

نکته دیگر این است که بسیاری از افراد که حوصله ورزش را ندارند و در عین حال می خواهند بدن آنها عرق کند تا از خواص عرق کردن بهره مند شوند از انواع سوناها استفاده کنند.

با سونا حدود 2% از وزن بدن کاهش می یابد که این کاهش به طور عمده به دلیل از دست رفتن آب بدن از طریق عرق کردن است اما اگر آب موجود در سلول ها به سرعت کاهش یابد و نسبت طبیعی آن با املاح معدنی موجود در سلول ها به هم بخورد و باعث غلظت مایع سلولی شود عوارضی مانند خستگی، سرگیجه، سردرد و ناتوانی عمومی را در بر خواهد داشت. در ضمن باید در نظر داشت که بت عرق کردن زیاد در سونا مقدار قابل توجهی از آب و برخی املاح موجود در خون نیز کاهش می یابد و این امر باعث غلیظ شدن خون و تشنگی زیاد می شودد بنابراین برای پیشگیری از بروز هر نوع عارضه بهره مندی کامل از خواص سونا باید قبل از ورود به سونا یک لیوان آب بنوشید و بین دفعات سونا و پس از آن این عمل را تکرار کرد.

در سونا به جای هر نوع نوشیدنی از آب خالص و خنک (نه سرد) استفاده کنید و خود به تدریج به نوشیدن آب زیاد عادت دهید. این عمل ( آب درمانی ) در تامین بهداشت و سلامت عمومی بدن بسیار موثر است.

* هشدار ها :

سونا همانطور که طرفداران بی شماری در سراسر جهان دارد مخالفانی نیز دارد. بیشترین انتقادی که از سونا می شود به دلیل شوک ناگهانی ناشی از گرم و سرد کردن ناگهانی بدن است. تحقیقاتی که در زمینه تاثیرات سونا انجام شده نشان می دهد که یان تاثیرات به طور عمده در سیستم قلب و عروق بوده وهمراه با افزایش قابل ملاحظه در میزان خون در گردش، بالا رفتن ضربان قلب و ایجاد تغییرات در فشار خون است بنابراین اگر سیستم قلب و عروق وضعیت مطلوبی داشته باشد بدن میتواند وضیعت خود را با شرایط جدید وفق دهد.

به این ترتیب برای استفاده از سونا فرد باید از سلامت خود اطمینان داشته باشد. ضریب اطمینان زمانی افزایش می یابد که افراد پیش از آنکه به سونا روی بیاورند تست کاملی از سیستم قلب و عروق خود انجام دهند و در صورت عدم نارسایی های ارگانیک در قلب و عروق از سونا حداکثر استفاده را داشته باشند.

هنگام سونا به موارد زیر دقت کنید :

1- تعریق زیاد باعث از دست رفتن مایع از فضای داخل عروق می شود و پیامد آن فقدان الکترولیت ( سدیم، پتاسیم و دیگر یون های محلول در مایعات بدن ) است بنابراین باید قبل از سونا، در فواصل سونا و پس از آن مقدار زیادی آب نوشید تا جریان خون در عروق تسهیل شود و الکترولیت های از دست رفته نیز به بدن باز گردد.

2- مبتلایان به بیماری صرع و دیابت ( قند) مجاز به استفاده از سونا نیستند.

3- افرادی که بیماری ریه و تنگی نفس دارند باید قبل از استفاده از سونا با پزشک خود مشورت کنند.

4- افرادی که قلب ضعیفی دارند یا در ناحیه قلب خود احساس درد می کنند باید زیر نظر پزشک متخصص و با رعایت توصیه ها از سونا استفاده کتتد.

5 – افرادی که تحت درمان بیماری های مختلف قرار دارند تا پایان دوره درمان نباید از سونا استفاده کنند.

6- سونا هرگز نمی تواند جانشین ورزش شود. سونا سونا را نمی توان برای وزن کم کردن و لاغری مناسب دانست زیرا تفاوت وزنی که قبل از سونا و پس از آن دیده می شود به دلیل از دست رفتن آب بدن است و نه از بین رفتن لایه های چربی . افراد چاقی که بیش از زمان مجاز در سونا می نشینند و حتی در سونا به دور بدن خود حوله و پتو می پیچند تا بیشتر عرق کنند، گرفتار تصورات باطلی هستند که به هیچ سرانجامی جز به خطر افتادن سلامتی شان نخواهد انجامید .

7- زیاد ماندن در سونا جایز نیست . هر فرد باید مدت نشستن خود را با ساعت های مخصوصی هماهنگ کند که در سونا نصب می کنند . این ساعت ها به طور معمول ساعت شنی است که برای زمان های 8، 10، 12و 15دقیقه ساخته شده اند

8- افراد سالمند باید جایی را برای نشستن انتخاب کنند که زیاد گرم نباشد و بیش از 5 دقیقه نیز نباید در سونا بمانند.

9- همان گونه که گرمای بدن در سونا به تدریج (15-10 دقیقه ) افزایش می یابد و به اوج خود میرسد . دفع مازاد گرما از بدن و بازگشت به حالت عادی نیز باید به تدریج باشد بنابراین افرادی که بیش از 2 یا 3 بار غوطه وری در حوضچه آب سرد می مانند حرارت بدن خود را به سرعت از دست می دهند که این کار عوارض نامطلوبی مانند انقباض عضلانی و سرماخوردگی دارد. از طرفی دیگر افرادی که در خون آنها بیش از حد مجاز ذرات چربی ( تری گلیسیرید ) شناور است، این امکان وجود دارد که زیاد ماندن در آب سرد باعث چسبندگی و لخته شدن این ذرات و در نتیجه مسدود شدن شریان خون شود.

10- هرگونه ورزش و نرمش در سونا غلط است

11- بلافاصله پس از صرف غذا با معده پر نباید وارد سونا شد.

12- خوردن غذا و نوشابه گازدار قبل از سونا ودر میان دفعات سونا کاری است بسیار غلط و زیان آور.

13- قبل و هنگام سونا نباید سیگار کشید

14- با ساعت مچی ، گردن بند و دستبند فلزی نباید وارد سونا شد .

15- وجود انواع باکتری ها در سونا ( به ویژه سوناهای عمومی ) به دلیل رطوبت و حرارت موجود در آن و عدم نفوذ نور خورشید به درون آنها از جمله مشکلات سونا است . علاوه بر حدوزز در این قبیل مکان ها اغلب حشرات موذی نیز لانه می کنند که می توانند باعث بروز و شیوع بیماری های گوناگون به خصوص بیماری های جلدی ، مقاربتی و ریوی شوند بنابراین مسئولان سونا های عمومی وظیفه دارند محیط سونا را با کمک ضدعفونی کننده های قوی از انواع آلودگی ها بزدایند و مشتریان را نیز موظف به رعایت نکته های ایمنی و موارد بهداشتی کنند. مهمترین این نکته ها استفاده از حوله هنگام نشستن در سونای خشک، به پا کردن صندل ( دمپایی چوبی ) شخصی در سونا ، اجتناب از ورود به سونا هنگام بیماری ( به خصوص بیماری هایی مانند حصبه ، زکام ، اسهال و ذات الریه )

16- سونای خشک یا بخار باعث کاهش فعالیت های عضلانی بدن و مستعد کردن آن برای نفوذ میکروب ها و باکتری ها است بنابراین باید پس از سونا بدن را در هوایی مناسب که سرما و کوران هوا نداشته باشد کاملا خشک کرد و سپس لباس پوشید. باید بین انگشت های پاها خشک و تمیز شوند تا قارچ های بیماری زا امکان تکثیر نداشته باشند . پس از سونا نیز نباید بلافاصله وارد هوای سرد شد و اگر چنین کاری میسر نیست باید سر و صورت را با کلاه یا حوله پوشانید.

17- پس از ورزشی سنگین ( مانند دوچرخه سواری ، دو و کوهنوردی ) که طی آن آب و املاح فراوان از طریق تعریق از بدن خارج شده است نباید بلافاصله وارد سونا شد زیرا گرمای محیط سونا باعث افزایش حرکت خون به طرف پوست می شود و چه بسا که باعث فلج شدن عضله قلب و بروز سنکوپ شود . پس در پایان ورزش های سنگین ابتدا باید به قدر کافی آب به بدن برسانید و سپس از سونا استفاده کنید.

*استفاده از سونا برای ورزشکاران

ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی بهتر است هفته ای یک بار از سونا استفاده کنند با در نظر گرفتن این نکته که یک ساعت و نیم پس از تمرین مجاز به استفاده از سونا هستند و هر جلسه می توانند 3 نوبت داخل سونا شوند . حداکثر استفاده از سونا 15 دقیقه و 4-3 دقیقه نخست در پله اول و سپس می توانند به پله های بالاتر بروند. ضروری است پس از سونا با خوردن مایعات فراوان آب از دست رفته را جبران کنید.